Het beroep tolk gebarentaal

In één zin samengevat kun je stellen dat een tolk gebarentaal de vertaling verzorgt tussen een gesproken taal en een gebarentaal (Nederlands en NGT bijvoorbeeld), of tussen gebarentalen (NGT en Amerikaanse gebarentaal, ASL). Het beroep heeft echter meer lagen en zit iets complexer in elkaar. De Nederlandse Beroepsvereniging Tolken Gebarentaal heeft algemene informatie over het beroep van 'horende' tolken, die werken in taalcombinaties van een gesproken taal en een gebarentaal. De tolkdiensten waarbij er tussen gebarentalen wordt getolkt, worden uitgevoerd door 'dove tolken' - meer informatie over dove tolken vind je hier.

Een tolk gebarentaal in Nederland is een HBO-geschoolde professional, iemand die de vier-jarige opleiding tot tolk gebarentaal heeft gevolgd aan de Hogeschool in Utrecht. Om tolkdiensten te mogen uitvoeren staan tolken ingeschreven in het Register Tolken Gebarentaal en Schrijftolken (RTGS). Daarnaast geldt er voor tolken een beroepscode (lees meer bij 'Beroepscode & voorwaarden'). In de code staat onder andere dat een tolk zwijgplicht heeft en zich niet in de situatie mengt.

De kern van het beroep is het mogelijk maken van communicatie tussen personen die elkaars taal niet beheersen. Tolkgebruikers kiezen zelf in welke taal zij willen communiceren: in de Nederlandse gebarentaal (NGT) of het gebaarsysteem Nederlands met gebaren (NmG), of in het geval van een doofblinde tolkgebruiker tactiele gebarentaal. Vaak is het tolkproces tweerichtingsverkeer: er wordt over en weer vertaald tussen twee talen. Soms kiest een tolkgebruiker ervoor om zelf te spreken - in dat geval wordt er enkel naar een gebarentaal getolkt.

Het beheersen van de werktalen is niet genoeg om adequaat te tolken, want een groot deel van het werk berust ook op het kennen van de culturele achtergronden en de context van een gesprek.Het begrip 'interpreter' uit het Engels geeft dit mooi weer - het gaat immers om het interpreteren van de boodschap en dit in de brontaal begrijpelijk overbrengen. Hiervoor is kennis en begrip van onder andere Dovencultuur en -geschiedenis van belang.

Door de grote variatie aan situaties waar tolken in kunnen werken, kunnen zij ervoor kiezen om te specialiseren. De enige specialisatie die als zodanig erkend is in Nederland is justitie en vereist aanvullende opleiding. Tolken kunnen zich daarnaast op basis van affiniteit richten op bepaalde gebieden, zoals lager of hoger onderwijs, sport, congressen, internationale opdrachten, etc.